Er zijn veel verschillende anticonceptiemethoden. Zo heb je hormonale anticonceptiemiddelen, maar ook anticonceptiemiddelen zonder hormonen. Ook zijn er minder bekende/ gebruikelijke manieren van anticonceptie. In deze reeks behandel ik alle vormen van hormonale anticonceptie. In de derde van deze reeks: de hormoonspiraal.
De pil is de meest bekende en gebruikte vorm van anticonceptie. Deze behandelde ik in ‘Hormonale anticonceptie #1’. Je kan hem hier lezen! Daarnaast bestaat er ook nog een andere pil, namelijk de minipil. Daar kan je hier meer over lezen.
Naast anticonceptiepillen, bestaan er ook hormoonspiralen. In dit artikel behandel ik alle belangrijke punten over de hormoonspiraal.
Werking en plaatsing
In de hormoonspiraal zit één hormoon: progestageen. Hierdoor wordt het slijm bij de ingang van de baarmoeder taai, zodat het een barrière vormt voor zaadcellen. Daarnaast zorgt het voor dun baarmoederslijmvlies waardoor een bevruchte eicel niet kan innestelen, en voorkomt zo een zwangerschap.
De huisarts plaatst de spiraal in de baarmoeder (via de vagina). Dit gebeurt meestal tijdens of vlak na de menstruatie (tussen de 1e en 7e dag vanaf het begin van je ongesteldheid). Je bent dan zeker niet zwanger en het spiraaltje beschermt dan meteen tegen zwangerschap. Ook staat de opening van de baarmoedermond ietsje open tijdens de menstruatie, wat het plaatsen mogelijk minder pijnlijk maakt.
Je kunt 1 uur voor het plaatsen pijnstilling innemen. Dit kan pijn tijdens en na het plaatsen verminderen. Slik bijvoorbeeld 2 tabletten paracetamol van 500 milligram.
Na 6 weken kom je terug voor controle. Dan wordt er gekeken of de spiraal goed zit.
Afhankelijk van welk merk de hormoonspiraal is, kan een hormoonspiraal jaren blijven zitten.
Mirena: 8 jaar
Levosert: 6 jaar
Kyleena: 5 jaar
Eerder eruit laten halen, bij bijvoorbeeld een kinderwens of het overstappen op andere anticonceptie, kan ook.
WIST JE DAT…
De Kyleena minder hormoon bevat dan de Mirena en Levosert?!
WIST JE DAT…
Een spiraal ook gezet kan worden door een verloskundige of een gynaecoloog?
Kosten
Zowel de Mirena spiraal als de Kyleena spiraal kosten rond de 150 euro.
Welke kosten wel of niet worden vergoed worden, hangt af van een aantal factoren, zoals je leeftijd, zorgverzekering en door wie de spiraal geplaatst wordt.
Onder de 21 jaar wordt de spiraal soms deels vergoed. Aan plaatsen bij de huisarts zitten geen extra kosten voor het plaatsen. Dit valt namelijk onder de huisartsenzorg (ook als je 21+ bent).
Overleg dit met je huisarts en kijk dit na bij je zorgverzekering.
Let op!
Wordt de spiraal gezet door de huisarts of verloskundige? Dan is het de bedoeling dat je (op recept van de huisarts) zelf de spiraal afhaalt bij de apotheek en meeneemt naar de afspraak voor de plaatsing van de spiraal.
Wordt de spiraal gezet door de gynaecoloog? Dan hoef je zelf geen spiraal mee te nemen.
Invloed op de menstruatie
Vaak word je helemaal niet meer ongesteld. Wanneer je nog wel ongesteld wordt, is het bloedverlies minder. Soms kan je onregelmatig wat bloedverlies hebben (spotting).
Als je het spiraaltje er weer uit laat halen, ben je meestal snel weer regelmatig ongesteld.
Bijwerkingen
Vooral de eerste 3 maanden; kleine kans op hoofdpijn, puistjes, haaruitval en pijnlijke borsten. Meer vaginale afscheiding. Daarnaast kan je onregelmatig wat bloedverlies hebben (spotting).
Voor- en nadelen
+ Je hoeft niet dagelijks te denken aan het innemen van anticonceptie.
+ De spiraal kan jaren blijven zitten.
+ Er komt minder hormoon in je bloed dan bij andere voorbehoedmiddelen met (twee soorten) hormonen.
+ Als je overgeeft of diarree hebt, werkt het spiraaltje nog steeds.
– Het plaatsen kan pijnlijk zijn.
– Er is een kleine kans dat je de spiraal spontaan verliest of dat deze door de wand van de baarmoeder gaat.
– Bij het gebruik van de menstruatiecup tijdens bloedverlies, is er een kans dat je per ongeluk de spiraal uit de baarmoeder haalt, omdat de cup zich aan de baarmoedermond vastzuigt. De menstruatiecup kan wel gebruikt worden, maar dient dus goed en (extra) voorzichtig gebruikt te worden.
Contra-indicaties
– Als je een soa hebt of als er een risico is op een soa, moet dit eerst worden uitgesloten of behandeld; door het plaatsen kunnen de eierstokken ontsteken.
– Als je één of meerdere vleesbomen hebt. Overleg dit met je gynaecoloog.
– Als je een leverziekte hebt.
– Als je borstkanker hebt of gehad hebt, het in je familie voorkomt, of als je een fout in gen BRCA1 of BRCA2 hebt.
– Als je net bevallen bent (wacht minimaal tot 6 weken na de bevalling. Bij borstvoeding is langer wachten soms beter). Overleg dit met je huisarts of verloskundige.
Betrouwbaarheid
De kans op zwangerschap is minder dan 0,5% (5 op de 1000 vrouwen).
Kinderwens
Bij een kinderwens kan de spiraal uit de baarmoeder gehaald worden. Je bent hierna direct vruchtbaar.
Na bevalling
Wacht met het plaatsen van een hormoonspiraal tot minimaal 6 weken na de bevalling.
Bij borstvoeding is langer wachten soms beter. De kans dat de spiraal door de baarmoederwand heen gaat is dan kleiner (borstvoeding: 6/1000, geen borstvoeding: 1/1000). Overleg dit met je huisarts of verloskundige.
Overgang
Heb je een hormoonspiraal? Dan word je meestal niet meer ongesteld. Daardoor weet je niet zeker of je al in de overgang bent.
Je kunt je spiraal dan op je 52e laten verwijderen. Bij de meeste vrouwen is de menstruatie dan namelijk al gestopt. De kans op zwangerschap is dan heel klein.
Ervaringen
M (21): “Mijn ervaring met de hormoonspiraal is eigenlijk heel erg goed. Ik heb gekozen voor de hormoonspiraal (Mirena), omdat ik hevige menstruaties had. Deze zijn een aantal jaar onderdrukt door de pil hier kreeg ik, ondanks de stopweek, heel veel doorbraak bloedingen van. Daarnaast was ik elke dag aan het vloeien met de pil. De Mirena spiraal was hierdoor de beste optie omdat deze hoger in hormonen is dan de Kyleena.
Door alle verhalen was ik nogal gespannen voor de plaatsing en de pijn van de plaatsing. Echter vond ik dit heel erg meevallen en heb ik dit niet als vervelend ervaren.
Het is mijn tweede spiraal inmiddels en ik heb een half jaar niet gevloeid. Echter heb ik nu elke maand een cyclus en voel ik wanneer ik ga menstrueren. Hierbij vloei ik nog vijf dagen in plaats van zeven dagen en veel minder hevig dan dat ik vroeger vloeide.
Als ik menstruatie krampen heb zijn deze soms wel wat heviger dan voorheen, maar ik vind dit niet vervelend/ heel pijnlijk.
Ik merk wel veel verschil tussen de Mirena en de pil. Ik voelde mezelf ook heel anders toen ik stopte met de pil en overging naar de Mirena. Ik ben meer opgewekt, heb het idee dat ik meer voel van mijn cyclus en ben meer zoals ik was voor de pil.”
DISCLAIMER:
De informatie in dit artikel is puur informatief. Neem bij klachten, vragen of het inwinnen van medisch advies contact op met je eigen (huis)arts.
De medische informatie in dit artikel is gecontroleerd door:
Laurine van der Slink – ANIOS gynaecologie en verloskunde
