Er zijn veel verschillende anticonceptiemethoden. Zo heb je hormonale anticonceptiemiddelen, maar ook anticonceptiemiddelen zonder hormonen. Ook zijn er minder bekende/ gebruikelijke manieren van anticonceptie. In deze reeks behandel ik alle vormen van hormonale anticonceptie. In de vierde van deze reeks: het hormoonstaafje.
De pil is de meest bekende en gebruikte vorm van anticonceptie. Deze behandelde ik in ‘Hormonale anticonceptie #1’. Je kan hem hier lezen! Daarnaast bestaat er ook nog een andere pil, namelijk de minipil. Daar kan je hier meer over lezen.
Naast anticonceptiepillen, bestaan er ook hormoonspiralen. Daar kan je hier alles over lezen.
Daarnaast bestaat het hormoonstaafje. In dit artikel behandel ik alle belangrijke punten hierover.
Werking en plaatsing
In het hormoonstaafje, ook wel de implanon, zit één hormoon: progestageen. Hierdoor wordt het slijm bij de ingang van de baarmoeder taai, zodat het een barrière vormt voor zaadcellen. Daarnaast zorgt het voor dun baarmoederslijmvlies waardoor een bevruchte eicel niet kan innestelen, en voorkomt zo een zwangerschap.
Het staafje is een klein (4cm), soepel en dun staafje. Meestal zie je hem niet, maar je kan hem wel voelen.
De huisarts plaatst het hormoonstaafje aan de onderkant van de bovenarm, net onder de huid. Hij wordt geplaatst in je niet dominante arm; als je rechtshandig bent, wordt hij in je linkerarm geplaatst en andersom. Dit gaat altijd in overleg. Mocht je hem toch in je dominante arm willen, kan dit ook.
Het plaatsen van het hormoonstaafje gebeurt onder plaatselijke verdoving.
Het hormoonstaafje kan vervolgens drie jaar blijven zitten. Eerder eruit laten halen, bij bijvoorbeeld een kinderwens of het overstappen op andere anticonceptie, kan ook.
Let op!
Overleg met de arts bij een BMI boven de 30 wanneer het hormoonstaafje vervangen dient te worden. Dit kan in dit geval eerder nodig zijn.
Kosten
De kosten voor het hormoonstaafje zijn €120,00 tot €140,00.
Deze kan vervolgens drie jaar blijven zitten. Omgerekend is dat €3,30 tot €3,90 per maand.
De exacte kosten hangen af van je zorgverzekering en leeftijd. Zo kan je onder de 21 jaar een vergoeding krijgen, en kan je je aanvullend verzekeren voor anticonceptie, je kan dan een vergoeding krijgen.
Het plaatsen (en verwijderen) van een hormoonstaafje door de huisarts, valt onder de huisartsenzorg en wordt dus vergoed.
Invloed op de menstruatie
De eerste maanden kan de menstruatie onregelmatig.
Hierna verdwijnt de menstruatie of heb je onregelmatig wat bloedverlies.
1 op de 5 vrouwen heeft helemaal geen menstruatie meer na het plaatsen van het staafje. Daarnaast heeft ook 1 op de 5 vrouwen last van meer bloedverlies of een langere menstruatie.
Als het hormoonstaafje weer wordt verwijderd, komt de menstruatie meestal snel weer terug.
Bijwerkingen
Vooral de eerste 3 maanden; kleine kans op hoofdpijn, puistjes, haaruitval en pijnlijke borsten. Meer vaginale afscheiding. Daarnaast kan je onregelmatig wat bloedverlies hebben (spotting).
De bijwerkingen kunnen verschillen. Zo heeft de ene meer last van bijwerkingen, maar kan het ook zijn dat je helemaal geen bijwerkingen ervaart.
Voor- en nadelen
+ Je hoeft niet dagelijks te denken aan het innemen van anticonceptie.
+ Het hormoonstaafje kan drie jaar blijven zitten.
+ Er komt minder hormoon in je bloed dan bij andere voorbehoedmiddelen met (twee soorten) hormonen.
+ Als je overgeeft of diarree hebt, werkt het hormoonstaafje nog steeds.
+ De menstruatie kan met het gebruik van het hormoonstaafje verdwijnen.
+ Je hebt bij gebruik van het hormoonstaafje geen hoger risico op trombose, in tegenstelling tot ‘de pil’.
– Wanneer je nog wel menstrueert, kan je de menstruatie niet uitstellen.
– Het plaatsen kan pijnlijk zijn.
– Het verwijderen van het hormoonstaafje gaat soms moeizaam vanwege de littekenvorming.
– Bij een dunne of gespierde bovenarm kan het hormoonstaafje (soms) zichtbaar zijn.
– Beschermt niet tegen soa’s.
Contra-indicaties
– Als je borstkanker hebt of gehad hebt.
– Als borstkanker in de familie voorkomt, of als je een fout in gen BRCA1 of BRCA2 hebt -> overleg dan met je huisarts over het gebruik van het hormoonstaafje. Dit kan namelijk een reden zijn om de te kiezen voor een andere anticonceptiemethode.
Betrouwbaarheid
De kans op zwangerschap is minder dan 0,5% (5 op de 1000 vrouwen).
Kinderwens
Bij een kinderwens kan het hormoonstaafje uit de arm gehaald worden. Je bent hierna direct vruchtbaar.
Na bevalling
Wanneer het hormoonstaafje geplaatst kan worden na een bevalling, is afhankelijk van of er borstvoeding gegeven wordt of niet.
Borstvoeding
Het hormoonstaafje wordt geplaatst na de 4e week na de bevalling en wordt geadviseerd om tot 7 dagen na het inbrengen van het staafje ook een niet-hormonale anticonceptiemethode te gebruiken, bijvoorbeeld een condoom.
Geen borstvoeding
Het hormoonstaafje wordt geplaatst tussen de 21e en 28e dag na de bevalling.
Wanneer je na de 4e week start met borstvoeding wordt geadviseerd tot 7 dagen na het inbrengen van het staafje ook een niet-hormonale anticonceptiemethode te gebruiken, bijvoorbeeld een condoom.
Wanneer je al gemeenschap hebt gehad, moet een zwangerschap worden uitgesloten voordat je kunt starten met je anticonceptie of je moet wachten op de eerste menstruatie.
WIST JE DAT…
Onderzoek heeft aangetoond dat het hormoonstaafje geen negatieve invloed heeft op de kwaliteit en de hoeveelheid van de borstvoeding?! Ook is aangetoond dat het gebruik geen invloed heeft op de groei en ontwikkeling van de baby.
Overgang
Mocht je niet meer menstrueren door het gebruik van het hormoonstaafje, kan hij worden verwijderd (op je 52e). Bij de meeste vrouwen is de menstruatie dan namelijk al gestopt. De kans op zwangerschap is dan heel klein.
Ervaringen
Marith (21): “Sinds een jaar heb ik een hormoonstaafje. Eerst was mijn menstruatie wisselvallig en de ene keer meer dan de andere keer, dus ik merkte wel dat het in de war raakte. Ongeveer een halfjaar later had ik geen menstruatie meer.
Vanaf het moment dat ik het hormoonstaafje heb, heb ik meer last van vermoeidheid en ben ik sneller prikkelbaar. Mijn huid is het zelfde gebleven gelukkig en verder vind ik het wel fijn dat ik nu niet meer ongesteld word.”
L (20): “Ik heb sinds september 2022, dus ongeveer 1,5 jaar, een hormoonstaafje. Ik heb hiervoor gekozen, omdat ik best bang was voor een spiraal. Ik hoorde daar allemaal enge verhalen over, dat het super pijnlijk was om te plaatsen. De gewone pil is voor mij niet handig, ik zou dat te vaak vergeten. Toen twijfelde ik nog tussen de prikpil en het hormoonstaafje. De prikpil moet natuurlijk elke drie maanden en het hormoonstaafje kan gewoon een paar jaar blijven zitten, lekker makkelijk dus!
Ik heb geen buikkrampen meer wanneer ik ongesteld ben, dus dat is heel fijn. Ik ben wel af en toe ongesteld (ik denk om de 2 a 3 weken), maar dan heel licht en dus zonder buikpijn. Ik merk dat ik vlak voor mijn bloedverlies wel veel emotioneler ben, lichamelijk merk ik verder niks.”
DISCLAIMER:
De informatie in dit artikel is puur informatief. Neem bij klachten, vragen of het inwinnen van medisch advies contact op met je eigen (huis)arts.
De medische informatie in dit artikel is gecontroleerd door:
Nine Schierbeek – gynaecoloog in opleiding
