Dafne is al bijna 20 jaar werkzaam als klinisch verloskundige; ze werkt als verloskundige in een ziekenhuis. Daarnaast is ze ook echoscopist. Ze vertelt onder andere over de voor- en nadelen van het werken in een ziekenhuis in plaats van een verloskundigenpraktijk en over wat haar werk als (klinisch) verloskundige en echoscopist inhoudt. Daarnaast vertelt ze over de momenten die haar zijn bijgebleven en hoe ze omgaat met slecht nieuws (gesprekken) en hoe ze geboortezorg de afgelopen jaren is veranderd.
Waarom heb je gekozen voor de geboortezorg?
Ik wist eigenlijk altijd al dat ik iets in de zorg wilde gaan doen. Aanvankelijk wilde ik geneeskunde gaan studeren, maar na een jaar vond ik dit veel te theoretisch en ben ik op zoek gegaan naar een opleiding waar de praktijk meer aan bod kwam. Verloskundigen zijn heel zelfstandig opgeleid en dat sprak me aan. Echt geen moment spijt van gehad.
Ik werk als klinisch verloskundige, dus in een ziekenhuis
Je bent werkzaam als verloskundige in een ziekenhuis. Is dit anders dan in een verloskundigenpraktijk?
Ik werk als klinisch verloskundige, dus in een ziekenhuis. Hier bevallen alleen vrouwen met een medische indicatie. Dan moet je denken aan: hoge bloeddruk, tweelingzwangerschap, te kleine of te grote baby, vroeggeboorte, maar ook problemen die ontstaan tijdens de bevalling, zoals pijnstillingswens, bevallingen die heel lang duren enzovoort.
Het voordeel van werken in een ziekenhuis is dat je echt in een team werkt met verpleegkundigen, kraamzorg, gynaecologen, kinderartsen maar ook keukenpersoneel en de schoonmaak zijn onmisbaar. We werken altijd met 2 verloskundigen per dienst, dus je kan makkelijk even overleggen ook. Een ander voordeel is dat er net iets meer ‘gekke’ dingen voorvallen; net wat meer actie en wat problematischere bevallingen.
Het nadeel is wel dat je de zwangere en haar partner niet kent van tevoren en je heel snel een band moet opbouwen. Dit leer je gaandeweg.
Je leert op zeer korte tijd een band opbouwen
Mis je die band met cliënten?
Soms wel, maar dat went wel. Je leert op zeer korte tijd een band opbouwen. De leukste bevallingen zijn vaak bij vrouwen die je al op de poli hebt gezien voor die tijd en die je na de bevalling ook weer ziet. Ik mis vooral dat je niet heel makkelijk nog even de bevalling kan doornemen na een paar dagen/ weken.
Heb je altijd in het ziekenhuis gewerkt of hiervoor ook in een verloskundigenpraktijk?
Ik heb alleen maar in het ziekenhuis gewerkt en dat heeft twee redenen. Ik ben in België opgegroeid en heb daar ook de opleiding verloskunde gevolgd. Thuisbevallingen zijn daar erg zeldzaam en je wordt echt opgeleid om in het ziekenhuis te werken. Ik ken dus niets anders. Daarnaast vind ik een team om me heen heel fijn. Je doet het echt samen. In de eerstelijn werk je heel veel alleen en komt de kraamzorg pas later. Ook zie je in het ziekenhuis net wat ‘gekkere’ dingen en is het soms hectisch door meerdere bevallingen, kraamvrouwen en consulten door elkaar heen. Dan ben ik echt op mijn best!
Het werk als verloskundige start eigenlijk al voor het zwanger worden en eindigt pas na 6 weken na de bevalling
Bij een verloskundige moet ik altijd gelijk denken aan het maken van echo’s en naar het luisteren van de hartslag van de ongeboren baby. Maar het werk omvat veel meer. Kan je daar wat over vertellen?
Het werk als verloskundige start eigenlijk al voor het zwanger worden en eindigt pas na 6 weken na de bevalling.
Als verloskundige kan je al preconceptie spreekuren inzetten om aankomende ouders te informeren over voeding, roken en gebruik vitamines om je vruchtbaarheid te optimaliseren.
Eenmaal zwanger kom je rond week 6 voor de eerste echo en gesprekken over prenatale onderzoeken, zoals NIPT en de 20 weken echo. Je ziet ouders gemiddeld 12 keer in een zwangerschap en dan meet je standaard de bloeddruk en luister je naar het hartje van de baby, maar je geeft ook voorlichting over voeding, roken, erkennen van de baby en kraamzorg. Je wordt echt onderdeel van zo’n zwangerschap waarbij je ook inschat of de zwangere het allemaal aankan en ziet zitten. Hoe verder in de zwangerschap, hoe meer je het gaat hebben over bevallen en de bijkomende wensen. De ene heeft voorkeur voor thuis bevallen en een ander moet daar helemaal niets van weten. Je zoekt voor iedereen een passende oplossing. Er komt zoveel op je af als zwangere: thuis/ ziekenhuis bevallen, wel of geen pijnstilling, borst- of flesvoeding, kraamzorgbureau, spulletjes die je moet aanschaffen..
Tijdens een bevalling ben je als klinisch verloskundige samen met een verpleegkundige verantwoordelijk voor één of meerdere vrouwen die gaan bevallen, maar ook voor zwangere vrouwen die met complicaties zijn opgenomen en ook de net bevallen vrouwen. Soms is het echt multitasken.
Tijdens een bevalling ben ik verantwoordelijk voor het hartfilmpje dat continu loopt, inwendig onderzoek, medicijnen, regelen van pijnstilling enzovoort. Bij de geboorte, nageboorte en het hechten ben je er natuurlijk ook bij en bepaal je direct daarna de apgarscore van de baby. Ook het eerste lichamelijke onderzoek van de baby doen wij. We zijn heel goed getraind om een reanimatie op te starten als dat nodig zou zijn.
Na de bevalling loop je als verloskundige elke ochtend visite bij alle bevallen vrouwen. Ongeveer 4-6 weken na de geboorte zien we alle vrouwen met baby terug om te kijken hoe het met ze gaat.
Naast verloskundige ben je ook echoscopie. Wat houdt dit in?
Als verloskundige leer je tijdens de opleiding niet om echo’s te maken. Daar is echt een aanvullende opleiding voor nodig. Deze duurt ongeveer een jaar en daarna kan je de groei van de baby, hoeveelheid vruchtwater en de ligging van de placenta (moederkoek) controleren en je leert kijken of het eventueel om een tweelingzwangerschap gaat. Voor het maken van 20 weken echo’s komt daar nog een opleiding van een jaar achteraan. Deze opleiding leert je nog gedetailleerder naar een foetus kijken.
Het complete onderzoek duurt ongeveer 45 minuten
Wat controleer je allemaal tijdens zo’n 20 weken echo?
Eigenlijk kijk je de baby van kop tot teen na. Je kijkt heel uitgebreid naar het hart en naar de ruggengraat, maar ook naar ledematen en de stand van de voetjes. Je loopt alle organen na, checkt of het lipje gesloten is. Ook vruchtwater, moederkoek en de navelstreng loop je langs. Het complete onderzoek duurt ongeveer 45 minuten. Soms ligt een baby net niet helemaal handig en met het hoofdje weggedraaid bijvoorbeeld en moet je even geduld hebben voor je alles hebt kunnen zien.
Ik merk dat sinds ik zelf moeder ben me toch beter kan inleven en meer waardering heb voor zwangere vrouwen
Zelf ben je ook moeder. Heeft je kennis effect gehad op jouw zwangerschap en bevalling?
Het is heel bijzonder om het hele proces zelf te mogen ervaren. Je beseft hoe bijzonder zo’n eerste echo is. Dat is altijd een hele onzekere periode, omdat je dan de baby zelf nog niet voelt bewegen en je maar moet geloven dat alles goed gaat. Het is heel bijzonder om af te tellen naar zo’n uitgerekende datum. Je weet in theorie alles, maar toch ben je voor het eerst zelf zwanger en dat is soms lastig. Dan word je ook onzeker of bepaalde klachten erbij horen. Het voordeel is wel dat je heel makkelijk bij je collega’s kan aankloppen voor een extra echo of bij vragen. Ik weet wel dat ik wel besefte dat zo’n bevalling een hele klus is en je je daar niet echt op kon voorbereiden. Het loopt echt altijd anders. Bij de eerste zwangerschap beviel ik 4 weken te vroeg en moest mijn dochter naar de couveuse afdeling. Daar had ik van tevoren echt nooit over nagedacht en dat is dan wel echt een grote tegenvaller. Ik merk dat sinds ik zelf moeder ben me toch beter kan inleven en meer waardering heb voor zwangere vrouwen. Ik weet nu echt wat ze doormaken.
Het mooiste is de laatste minuut voor de geboorte en de eerste minuut daarna
Ik kan me voorstellen dat je als verloskundige heel veel blije ouders (in spé) ziet. Wat zijn mooie momenten die je zijn bijgebleven?
Soms gaat het om kleine dingen, zoals een vrouw die dan toch thuis mag bevallen terwijl ze dacht dat dat er niet meer inzat, een goede echo na een eerdere miskraam; het zit hem vaak in dit soort dingen.
Eigenlijk probeer ik bij elke bevalling iets moois te zien. Het mooiste is de laatste minuut voor de geboorte en de eerste minuut daarna. De laatste minuut is voor een vrouw echt zwaar; ze zijn uitgeput en alles doet pijn. The ring of fire, het moment dat het hoofdje alles maximaal oprekt, is intens en ik probeer dan echt te zorgen dat vrouwen echt focussen en vertrouwen hebben in hun eigen lijf. De eerste minuut is alles.. Het is stil en het enige geluid die je hoort is een huilende baby op de borst bij moeder. Je ziet een echtpaar die hun baby bewondert en leert kennen, je ziet de ontlading. Als verloskundige probeer ik hier echt even bij stil te staan en te vertragen.
Ik probeer het slechte nieuws altijd maar gelijk te brengen en er niet omheen te draaien maar moeilijk blijft het zeker
Naast de mooie momenten, zie je natuurlijk ook minder leuke dingen. Zoals bijvoorbeeld een buiten baarmoederlikje zwangerschap of een hartje dat niet meer klopt. Het lijkt me lastig om dit nieuws te moeten vertellen. Hoe vertel je dit dan aan de ouder(s)?
Dit nieuws went echt nooit. Je kijkt altijd een paar keer naar het echoscherm voor je slecht nieuws brengt om het zeker te weten, als bijvoorbeeld het hartje niet meer klopt. Je weet dat je ouders hiermee geen hoop meer kan geven. Ik probeer het slechte nieuws altijd maar gelijk te brengen en er niet omheen te draaien maar moeilijk blijft het zeker.
En hoe ga je zelf hiermee om?
Binnen het team zijn er altijd wel collega’s bij wie je je verhaal kwijt kan. Ze weten hoe het echt voelt. Ik heb ongeveer 30 minuten reistijd naar huis en dat is wel fijn na een zware dag. En het gebeurt echt wel dat ik dan een traantje laat. Thuis kan ik ook mijn verhaal kwijt, maar dat is toch anders. Ik probeer mijn emoties in het bijzijn van een echtpaar, die ik net slecht nieuws heb gebracht, niet echt te laten zien. Ik wil er dan helemaal voor hen zijn.
In het ziekenhuis waar ik werk waren er 20 jaar geleden ongeveer 700 bevallingen per jaar en dat is nu 1600 geworden
Je bent al bijna 20 jaar verloskundige. Ik kan me voorstellen dat er in al die jaren veel veranderd is. Wat zijn de grootste verschillen met toen je net begon en nu?
Er is heel veel veranderd, alleen al de werkdruk. In het ziekenhuis waar ik werk, waren er 20 jaar geleden ongeveer 700 bevallingen per jaar en dat is nu 1600 geworden. De werkdruk is dus een stuk hoger, dus het vergt nog meer multitasken.
Ik merk dat de vraag naar pijnstilling toeneemt. Je ziet ook dat eigenlijk alle aanstaande ouders een geboorteplan schrijven met hun wensen. Dit was er 20 jaar geleden echt niet en dan werd er uitgegaan van onze expertise en ging er minder in overleg met de ouders.
De 20 weken echo en de NIPT zijn ingevoerd waardoor er veel meer aangeboren afwijkingen worden opgespoord. Ook is er meer oog voor de psyche van de zwangere en dat is echt goed, zeker na een complexe bevalling.
De geboortezorg verandert heel snel
In deze tijd veranderen dingen heel snel. Zo ook in de geboortezorg. Wat zijn de verschillen van afgelopen tijd?
De geboortezorg verandert heel snel en staat eigenlijk altijd onder druk. Er zijn te weinig verloskundigen en verpleegkundigen om alle verloskamers te bemannen en daar maak ik me wel zorgen om. Gemiddeld werken verloskundigen 10-15 jaar op de werkvloer, om dan voor een andere invulling te kiezen. Dat is echt jammer. Verder merk je dat vaders steeds een grotere rol gaan spelen en langer betaald verlof krijgen.
