Na 18 jaar gewerkt te hebben als ergotherapeut, begon Christel de opleiding tot physician assistant (PA). Ze is nu werkzaam binnen de ouderengeneeskunde en is gespecialiseerd in de zorg rondom Korsakov; een ernstige vorm van hersenschade.
Om physician assistant (PA) te worden, moet je een borgstudie op hbo niveau hebben afgerond en minimaal 3 jaar werkervaring hebben opgedaan. Wat is jouw achtergrond?
Ik heb 18 jaar gewerkt als ergotherapeut. Hierna besloot ik om de opleiding tot PA te starten. Mijn hoofd doelgroep was hier geriatrische revalidatie, maar ik behandelde ook langdurig wonen cliënten en cliënten met niet aangeboren hersenletsel.
Als PA word je binnen een bepaald specialisme opgeleid, waar je daarna vaak ook gaat werken. Was dit bij jou ook het geval?
In eerste instantie startte ik mijn opleiding bij de geriatrische revalidatie binnen de ouderengeneeskunde. Halverwege de opleiding ben ik na mijn stage, die ik liep bij de specialist ouderengeneeskunde werkzaam binnen de Korsakov, geswitcht naar de gespecialiseerde zorg rond Korsakov. Na het afronden van de opleiding, was er een vacature beschikbaar binnen de Korsakov en deze heb ik ingevuld.
Je kan als PA binnen verschillende werkvelden aan de slag. Denk bijvoorbeeld aan het ziekenhuis of in een huisartsenpraktijk. Jij bent werkzaam als PA Korsakov. Binnen wat voor organisatie werk jij?
Ik werk in een organisatie met 9 huizen, waarin we een aantal verzorgingshuizen hebben, maar ook verpleeghuizen. Onze doelgroepen zij heel gevarieerd van psychogeriatrie, niet-aangeboren hersenletsel tot somatiek en Korsakov. Zelf ben ik werkzaam met mensen met Korsakov.
Een langdurig thiaminetekort veroorzaakt neurocognitieve schade aan het brein, die niet ongedaan gemaakt kan worden
Bij Korsakov is er sprake van ernstige hersenschade door alcoholgebruik. Kan je hier wat meer over vertellen?
Bij slechts 2-5% van de mensen die ernstig verslaafd zijn aan alcohol ontstaat uiteindelijk het syndroom van Korsakov. Dat het precieze aantal moeilijk te noemen is heeft twee redenen. Mensen met Korsakov zijn over het algemeen zorgmijders, en dus meestal niet in beeld bij artsen en/ of andere hulpverlenende instanties. Daarnaast wordt de diagnose lang niet altijd (tijdig) gesteld. Naar schatting zijn er ongeveer 1.300 mensen met de diagnose syndroom van Korsakov.
Korsakov wordt veroorzaakt door een gebrek aan vitamine B1, ook wel thiamine genoemd. Dit zit bijvoorbeeld in volkoren graanproducten, vlees, groente en noten. Het lichaam heeft deze vitamine nodig om koolhydraten, vetten en eiwitten om te zetten in energie. Eet je niet voldoende van deze voedingsmiddelen, dan ontstaat een tekort, dat het lichaam niet zelf kan aanvullen. Sterker nog, om de alcohol in het lichaam onschadelijk te maken, heb je dus extra vitamine B1 nodig.
Een langdurig thiaminetekort veroorzaakt neurocognitieve schade aan het brein, die niet ongedaan gemaakt kan worden. Alcohol is één van de boosdoeners die dit tekort veroorzaakt; het verslechtert de opname van deze vitamine door de darmen. Een zware alcoholverslaving gaat vaak gepaard met een ongezond en onregelmatig voedingspatroon, waardoor ze minder thiamine binnenkrijgen. Het tekort aan vitamine B1 kan ook andere oorzaken hebben dan overmatig alcoholgebruik, denk bijvoorbeeld aan een bariatrische ingreep of langdurige hongerstaking.
Door het syndroom van Korsakov ondervinden mensen verschillende problemen, vooral geheugenstoornissen en een verminderd vermogen tot plannen en organiseren. De schade aan het brein zorgt er in het dagelijks leven voor dat het zelfstandig uitvoeren van dagelijkse handelingen niet meer lukt. Symptomen die bij alle mensen met Korsakov voorkomen zijn apathie, gebrek aan ziekte-inzicht en confabulatie; het vertellen van verhalen die niet kloppen in tijd en ruimte of die nooit zijn gebeurd. Het heet ook wel ‘eerlijk liegen’. Iemand met Korsakov heeft een gat in zijn geheugen en zijn brein vult dat verkeerd in. Iemand die confabuleert, is er echter van overtuigd dat het klopt.
Naast geheugenproblemen vertonen mensen met Korsakov cognitieve stoornissen in gedragsplanning en zelfinzicht. Ze hebben vooral moeite met executieve functies. Mensen hebben problemen met starten, waardoor ze passief en apathisch zijn, en problemen met stoppen, wat zich uit in impulsiviteit en ontremming. Daarnaast kunnen ze moeilijk reguleren, waardoor ze een gebrek aan organisatievermogen, flexibiliteit en inzicht hebben. De geheugen- en gedragsproblemen hebben tot gevolg dat mensen met Korsakov erg onzeker worden. Als iemand ze ergens aan herinnert, weten ze vaag dat ze dat hadden kunnen weten. Daardoor worden ze bang om fouten te maken.
Wat houdt je werk in? En wat zijn de verschillen tussen jou en de andere zorgverleners?
Mensen met Korsakov hebben veel co-morbiditeit, vaak veroorzaakt door de ongezonde levensstijl. Behoudens een alcoholverslaving, is soms ook sprake van een drugsverslaving of een andere psychiatrische aandoening als depressie, persoonlijkheidsstoornis of psychose. Veel bewoners zijn langere tijd buiten beeld geweest van de reguliere zorg. Vaak herkennen ze hun eigen lichamelijke klachten niet, fysieke signalen worden niet opgemerkt omdat de alcohol verslaving de overhand heeft gehad. Er is niet een eenduidig beeld, maar bepaalde lichamelijke aandoeningen komen wel vaker voor. Denk hierbij aan COPD, levercirrose, diabetes, hart- en vaatziekten, chronische pancreatitis en tumoren.
Op deze locatie werkt naast mij ook een verpleegkundig specialist (VS). Met onze specialist ouderengeneeskunde schakelen wij als we buiten de richtlijnen gaan.
We hebben een groot samenwerkingsverband met de psychologen. Daarnaast hebben we een scala aan vaktherapieën, denk aan beeldende therapie, muziektherapie en dans- en beweegtherapie. Bijzonder is dat deze vaktherapie vast onderdeel is van de eigen dagbesteding.
Hoe ziet een gemiddelde werkdag er voor jou uit?
Ik start de dag met het lezen van de overdracht. Vervolgens heb ik overleg met de praktijkverpleegkundige over de eventuele bijzonderheden van de vorige avond en de nacht. Dan start ik de visite van één van mijn afdelingen. Ik ben verantwoordelijk voor 42 bewoners, de VS voor de andere 42.
Nadat ik de visite heb uitgewerkt doe ik de evaluatie van de cardiovasculair risicomanagement (CVRM), dit doe ik één keer per drie maanden. Ik bereid het multidisciplinair overleg voor en bereid het consult met de klinische geriater voor. Hierna sluit ik vaak aan bij de gedragsvisite van de psycholoog of sluit ik aan bij een casuïstiek bespreking, deze hebben we ongeveer eens per week.
