Na de reeks ‘hormonale anticonceptie’, is dit de eerste van de reeks ‘hormoonvrije anticonceptie’. Met in de eerste van de reeks de koperspiraal.
De artikelen over hormonale anticonceptie kan je hier lezen!
De koperspiraal is een van de meest bekende en gebruikte vormen van hormoonvrije anticonceptie. In dit artikel behandel ik alle belangrijke punten over de koperspiraal.
Werking en plaatsing
De koperspiraal is een klein dun ankertje van kunststof van zo’n 3 tot 4 centimeter, met hier omheen een dun koperdraadje. Deze wordt, via de vagina, in de baarmoeder gebracht. Aan het spiraaltje zitten twee draadjes. Die gaan door je baarmoedermond naar de vagina. Deze draadjes zijn nodig om de spiraal er weer uit te kunnen halen.
Na plaatsen is er een kleine kans dat hij niet goed blijft zitten of niet goed geplaatst is. Daarom wordt er een controle ingepland 6 weken na de plaatsing.
De koper in de spiraal geeft heel langzaam af en voorkomt een zwangerschap op twee manieren:
– De zaadcellen die de baarmoeder binnenkomen, worden onvruchtbaar.
– Het baarmoederslijmvlies verandert door het koper. Een bevruchte eicel kan zich niet nestelen aan in de baarmoeder.
Er bestaan verschillende soorten koperspiralen. Afhankelijk van voor welke koperspiraal is gekozen, werkt hij 5 of 10 jaar.
T-vormige spiraal: 10 jaar
Alle andere soorten koperspiralen: 5 jaar
Let op!
Het kan zijn dat de vrouw of de man de draadjes voelt, maar het hoort geen pijn te doen. Mochten de draadjes ineens een stuk langer zijn, dan kan de spiraal verschoven zijn en niet meer goed zitten. Het beschermt dan niet meer goed tegen een zwangerschap. Neem dan contact op met degene die hem heeft geplaatst.
WIST JE DAT…
Je de koperspiraal ook kan laten plaatsen om zwangerschap te voorkomen na onbeschermde seks?! Dit kan tot 5 dagen na de onbeschermde seks.
Kosten
De kosten van de spiraal zelf bedragen tussen de €50 en €90.
Afhankelijk van je leeftijd en verzekering, wordt dit vergoed, gaat het af van je eigen risico of moet je het zelf betalen.
Jonger bent dan 18 jaar: anticonceptie wordt volledig vanuit de basisverzekering vergoed. Je betaalt ook geen eigen risico.
18-21 jaar: de verzekering vergoedt de spiraal, maar de kosten gaan eerst van je eigen risico af.
21 jaar en ouder: anticonceptie wordt niet vergoed.
Het plaatsen van de spiraal bij de huisarts of verloskundige is gratis. Bij de gynaecoloog zijn deze kosten tussen de €300 en €500, en valt onder het eigen risico.
Invloed op de menstruatie
Bij het gebruik van de koperspiraal blijft de menstruatie. Daarnaast kan het zijn, vooral de eerste drie maanden, dat er meer en langer pijn en bloedverlies tijdens de menstruatie.
Let op!
Het gebruik van de menstruatiecup wordt door de fabrikant afgeraden.
Er is namelijk een kans dat je de spiraal eruit trekt als je de cup uit de vagina haalt. Dit kan ook zonder dat je het merkt. Dit komt doordat de cup zich aan de baarmoedermond vastzuigt. Daar zitten ook de touwtjes van de spiraal. Als je trekt aan de cup, kun je tegelijk ook aan de touwtjes van de spiraal trekken. De spiraal kan er helemaal uit gaan of maar een stukje. Dan blijft de spiraal wel in je baarmoeder zitten, maar op de verkeerde plaats. De spiraal werkt dan niet meer.
Mocht je de menstruatiecup wel (willen) gebruiken, is het belangrijk om eerst het vacuüm te verbreken en dan de cup voorzichtig te verwijderen
Het gebruik van tampons (en maandverband) is geen probleem.
Bijwerkingen
Vooral de eerste drie maanden:
– een hevige, langdurige en/of onregelmatige menstruatie.
– (soms hevige) buikkrampen.
Daarnaast hebben sommige vrouwen last van tussentijds bloedverlies.
Voor- en nadelen
+ Behoud van eigen menstruatiecyclus, omdat er geen hormonen in zitten.
+ Werkt ook na braken of diarree, in tegenstelling tot de (combinatie)pil.
– De plaatsing kan pijnlijk zijn.
– Kleine kans dat de spiraal eruit valt. Dit kan gebeurt dan meestal als hij snel is geplaatst na een bevalling of abortus. Ook kan het gebeuren doordat hij niet goed is geplaatst.
– Kleine kans dat de spiraal spontaan of tijdens plaatsing door de wand van de baarmoeder gaat (perforatie) en in de buikholte terecht komt.
– Alhoewel bij de meeste vrouwen de pijn en het bloedverlies binnen drie maanden weer normaal is, is er ene kleine groep waarbij de pijn en het bloedverlies blijven blijvend meer is.
Contra-indicaties
– Als je van jezelf al veel pijn of bloedverlies hebt tijdens de menstruatie.
– Als je net bevallen bent -> wacht tot 6 weken na de bevalling. Bij borstvoeding is langer wachten soms beter. Zie de uitleg onder kopje ‘na bevalling’.
– Als je misschien een soa hebt -> dit kan een ontsteking van de eierstokken veroorzaken.
– Als je vleesbomen in je baarmoeder hebt -> de huisarts of gynaecoloog kan een echo laten maken om te zien of een spiraaltje mogelijk is.
Betrouwbaarheid
De kans op zwangerschap is minder dan 0,5% (5 op de 1000 vrouwen).
Kinderwens
Bij een kinderwens kan de spiraal worden verwijderd. Je kan direct bij de eerste eisprong bevrucht raken en zwanger worden.
Na bevalling
Geen borstvoeding
Bij het plaatsen is er een kleine kans dat het spiraaltje door de baarmoeder heen gaat en in de buik komt. Deze kans wordt kleiner als je bevalling langer dan 6 weken geleden is. Daarom is plaatsing mogelijk vanaf 6 weken na de bevalling.
Borstvoeding
Bij borstvoeding komt het iets vaker voor dat de spiraal door de baarmoeder heen gaat, omdat de baarmoeder dan zachter is. Dit gebeurt bij 6 van de 1000 vrouwen die borstvoeding geven en een spiraal krijgen. Bij vrouwen die geen borstvoeding geven is die 1 op 1000.
Overgang
De koperspiraal kun een jaar na de laatste menstruatie verwijderd worden.
Rond de overgang kan de koperspiraal langer blijven zitten. Dan is het advies:
– Heb je na je 40e een koperspiraal gekregen die 10 jaar mag blijven zitten, en word je nog ongesteld?
– Of heb je na je 45e een koperspiraal gekregen die 5 jaar mag blijven zitten, en word je nog ongesteld?Dan kun je ervan uitgaan dat het spiraaltje werkzaam is tot je 52e. Je hoeft het spiraaltje dus op je 50e niet voor een korte periode te laten vervangen.
Ervaringen
Mandy (30): “Ik slikte al vanaf groep 8 een anticonceptiepil, omdat ik erg veel buikpijn had en veel bloed verloor en de huisarts dit destijds aanraadde.
Ik was 29 toen ik eigenlijk wel benieuwd was of ik verschil in stemming of gewichtsverlies zou ervaren als ik zou stoppen met hormonen. Ik ben toen gestopt en dat ging eigenlijk best wel goed. Totdat ik een nieuwe relatie kreeg en dan is iedere keer een condoom als voorbehoedsmiddel niet fijn. Er werd me verteld dat als ik twijfelde altijd een afspraak kon inplannen met de huisarts of de verloskundige. Dit laatste heb ik gedaan. Na een fijn gesprek kwamen we tot de conclusie dat de koperspiraal het best passend is bij mij. Zij konden deze ook zetten.
Ik heb een afspraak gemaakt en een vriendin meegenomen, omdat ik toch best zenuwachtig was. Je hoort namelijk best vaak horrorverhalen over het plaatsen van een spiraaltje en mensen die van hun stokje gaan. Toen ik daar op dat bedje lag nam ze uitgebreid de tijd om te vertellen wat ze ging doen en wat ik kon voelen. En heel eerlijk, het viel reuze mee. Het moment dat het spiraaltje werd geplaatst zei ik een keer ‘aaauw’, maar verder viel het me echt heel erg mee. Na het plaatsen mocht ik rustig omhoog komen en naar huis. Eenmaal thuis begonnen die avond de krampen, die waren een stuk pijnlijker dan het plaatsen zelf. Dit heeft toch een paar dagen aangehouden, maar met een kruik, veel rust en paracetamolletjes ging het uiteindelijk wel.
Sinds het plaatsen heb ik nu weer vier keer een menstruatie gehad. Ik bloed wel best hevig, maar ik lek niet door. Mijn menstruatie duurt ook een tot twee dagen langer. En de krampen die waren de eerste drie echt heel heftig aanwezig, maar deze zijn sinds afgelopen keer al minder pijnlijk. De verloskundige gaf ook aan dat de eerste drie menstruaties anders en pijnlijker zijn, maar daarna zou het weer oké moeten zijn. En dat is het gelukkig.
Ik vind het fijn om een koperspiraal te hebben. Vooral het niet na hoeven denken vind ik prettig. Hij zit er in en die van mij doet de komende vijf jaar zijn werk. Geen hormonen, geen rommel in je lijf. Ik zou ‘m zo weer laten plaatsen.
En als je opziet tegen de pijn dan kan ik iedereen aanraden een afspraak te maken bij de verloskundigenpraktijk.”
R (32): “Inmiddels heb ik de koperspiraal bijna twee jaar. Ik heb voor een koperspiraal gekozen, omdat ik borstkanker gehad heb (triple negatief). Dit was het enige wat ik qua anticonceptie mocht gebruiken.
Ik heb medisch heel veel meegemaakt, maar vond de plaatsing van de koperspiraal heel erg pijnlijk. De spiraal is geplaatst door een gynaecoloog, omdat de laatste dosis Lucrin die ik kreeg nog in mijn lijf zat. Geplaatst met een eendenbek en echo dus. Ik kreeg een verdoving voorafgaand, maar ik vraag me af of dat iets gedaan heeft. Na het plaatsen heb ik nog veel pijn gehad, pas na twee dagen was dit over.
Aangezien ik altijd de pil heb geslikt en dus Lucrin, weet ik nu pas hoe mijn ‘natuurlijke’ cyclus is. Die is heftig, veel bloedverlies en krampen (duurt wel maar drie dagen). Of dat volledig te wijten is aan de koperspiraal weet ik dus niet.
Verder heb ik totaal geen last van de spiraal en zou ik bijna vergeten dat hij er zit! Ik vind het ook lastig dat ikzelf moet onthouden wanneer hij verwijderd moet worden.
Oh en ik vind het stom dat iedereen zegt dat het geen pijn doet, ik voelde mij een enorme aansteller. Achteraf zeiden ze allemaal: ja het doet wel pijn maar we wilde je niet bang maken.”
Danielle (27): “Een paar jaar geleden koos ik ervoor om te stoppen met de pil. Ik wilde gewoon eigenlijk een anticonceptiemiddel zonder hormonen, dus kwam ik al snel uit bij de koperspiraal. Ik heb een afspraak gemaakt bij de huisarts en daar laten plaatsen. Naar mijn idee ging dat prima en iets minder pijnlijk dan gedacht. De huisarts stelde mij gerust en begeleide mij door de plaatsing, zodat ik wist wat er gebeurde. Het deed maar heel eventjes pijn en dat viel best mee vond ik zelf.
Verder heb ik gelukkig zo goed als geen bijwerkingen. Mijn menstruatie pijn is niet heviger geworden. Ik heb hem al een keer laten vervangen dus ik gebruik zo’n 6 a 7 jaar de koperspiraal.”
DISCLAIMER:
De informatie in dit artikel is puur informatief. Neem bij klachten, vragen of het inwinnen van medisch advies contact op met je eigen (huis)arts.
De medische informatie in dit artikel is gecontroleerd door:
Laurine van der Slink – ANIOS gynaecologie en verloskunde
