Koen Deurloo behaalde in 2002 zijn artsendiploma, promoveerde in 2010 met onderzoek naar zwangerschapsvergiftiging en groeiachterstand bij baby’s en is sinds 2011 gynaecoloog in het Diakonessenhuis. Daarnaast was hij de eerste die de ‘moeder geassisteerde keizersnede’ (MAC) uitvoerde in Nederland.
In 2002 studeerde je af als arts. Tijdens de coschappen woonde je je eerste bevalling bij; iets wat jou meteen intrigeerde en waarbij het besef kwam dat dit is wat je wilde gaan doen. Wat vond je hier zo bijzonder aan?
Het was aan het einde van mijn coschappen, ik had al veel gezien; heel veel zieke mensen, verdriet, operaties en opnames. Maar hier waren mensen vaak heel positief en blij. Een zwangerschap en bevallen hebben iets magisch. Het is echt een life-event. Als je aan mensen vraagt wat ze het mooiste vonden in hun leven, dan staat de geboorte van je kind(eren) vaak wel bovenaan.
Ik merkte toen dat ik mensen op een van hun gelukkigste momenten van hun leven zag. Ik ben zelf ook heel positief ingesteld, dus dat trok me enorm aan in het vak. Ik werd begeleid door een arts-assistent, Kees heette hij, en hij kon heel goed omgaan met alle emotie rondom een bevalling en nam mij mee toen ik coassistent was. Hij behandelde me als een gelijke en in zijn dienst begeleidde ik mijn eerste bevalling. Het viel allemaal op zijn plek. Ik dacht: ‘Als ik dokter word, wil ik zoals Kees worden.’ Hij was echt een rolmodel.
Uiteindelijk gaat het erom dat je een band met ze aangaat
Als ik denk aan een gynaecoloog, denk ik gelijk aan een man, terwijl het een ‘vrouwelijk specialisme’ is. Hoe ervaar jij dat?
Bij medisch specialisten denken nog veel mensen aan een man, terwijl nu al de helft vrouw is denk ik en de komende jaren is dat meer dan de helft. Ik heb geen last van vooroordelen, maar ik heb ondertussen wel alle grappen gehoord, haha.
De meeste mensen snappen wel wat een gynaecoloog doet, helemaal als je richting een kinderwens gaat. Er is over het algemeen veel waardering voor het werk dat ik doe. Ook omdat het zo intens is.
Als ik op een feestje ben, willen veel mensen ook hun bevallingsverhaal kwijt, haha. Het zijn verhalen die mensen willen delen, maar misschien niet met iedereen kunnen delen.
Als je een vrouwelijke gynaecoloog wilt, kom je waarschijnlijk niet bij mij en zie ik diegene dus helemaal niet. We proberen dan alle geplande zorg bij een vrouwelijke gynaecoloog te plannen. Wel hebben we weleens vrouwen met een religieuze achtergrond, wat ik natuurlijk respecteer. Of vrouwen met een verleden met seksueel geweld.
Uiteindelijk gaat het erom dat je een band met ze aangaat. Dat je goed luistert naar wat ze nodig hebben. Dan maakt het ze niet meer uit of je een man of vrouw bent, althans, zo ervaar ik dat en zo hoor ik het ook vaak terug van de moeders die ik heb begeleid.
Na het behalen van je artsendiploma ben je gepromoveerd met onderzoek naar pre eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) en groeiachterstand bij baby’s. Vanwaar dit onderwerp?
Mijn interesse in de echoscopie was al gewekt tijdens de coschappen. Kees stimuleerde dat ook door mij vaak echo’s te laten maken. Ik vond dat een heel leuke vaardigheid.
In eerste instantie wilde ik na het behalen van mijn artsendiploma gaan werken in Den Haag als arts-assistent, maar toen wees mijn vrouw me op een promotieplek in Amsterdam, omdat mijn interesse lag bij het maken van echo’s.
Daar ben ik aangenomen en uiteindelijk gepromoveerd. Ik heb daar ook heel veel geavanceerd echo-onderzoek gedaan en begeleidde ik zwangeren met een kindje met een aangeboren afwijking. Hier heb ik veel geleerd, ook bijvoorbeeld het delen van slecht nieuws, hoe je hen begeleid in de onzekerheid en van daaruit ben ik de opleiding tot gynaecoloog gaan volgen.
Zwangeren met een hoger risico zijn vrouwen die ziek zijn of een grotere kans hebben om ziek te worden
Je bent gespecialiseerd in verloskunde met de focus op geavanceerde echoscopie en hoogrisico zwangerschap. Wat moet ik me hierbij voorstellen?
Bij een laagrisico zwangerschap word je over het algemeen begeleid door verloskundigen. Zwangeren met een hoger risico zijn vrouwen die ziek zijn of een grotere kans hebben om ziek te worden. Hierbij kan je denken aan vrouwen die medicatie gebruiken, een tweeling of stuitligging, vrouwen die zwanger zijn van een kindje met een aangeboren afwijking of vrouwen met trombose in het verleden bijvoorbeeld. Vaak gaan deze zwangerschappen goed, maar worden ze wel begeleid door een gynaecoloog. We proberen dat dan wel zoveel mogelijk samen met de eigen verloskundige te doen.
De geavanceerde echo’s die ik in Amsterdam heb geleerd, die ben ik blijven doen. Je kan bij mij dus ook langskomen als er bij de 20 wekenecho afwijkingen worden gezien of vermoed.
Je moet het zien als een checklist die wordt gescreend bij de 20 wekenecho. Ik kijk naar meer punten dan waar naar gekeken wordt bij de 20 wekenecho. En omdat ik dokter ben, heb ik ook meer inzicht in wat er kan leiden tot ziekte en het kindje dit heeft.
Soms zijn de afwijkingen zo ernstig, dat we met de ouders moeten bespreken om de zwangerschap af te breken. Dat zijn hele moeilijke keuzes voor de ouders. Zo’n proces is het heel moeilijk en verdrietig, ook voor zorgverleners, maar een afscheid kan ook heel mooi zijn.
Het lijkt me heel moeilijk om zulk nieuws te moeten delen. Hoe doe je dit?
Je moet er niet omheen draaien. Vaak hebben ouders het allang door; ze zijn niet voor niets bij je. Je moet dat niet gaan sugar-coaten en gewoon duidelijk zijn. Dat werkt het beste is mijn ervaring. Ook moet je duidelijk zijn over wat je niet weet of nog niet weet en geen valse hoop creëren.
Daarnaast is bereikbaar zijn ook belangrijk. Je moet ze niet na zo’n afspraak gewoon loslaten van ‘zoek het maar uit’. Veel van hen geef ik mijn e-mailadres, zodat ze nog kunnen mailen als ze ergens mee zitten. Als je thuis bent, heb je opeens 1000 vragen en dan is het fijn als je iemand kan mailen.
Je hebt gestudeerd in Leiden en Rotterdam, bent gepromoveerd, gespecialiseerd en werkzaam geweest in Amsterdam, maar bent nu werkzaam in het Diakonessenhuis in omgeving Utrecht. Waarom juist hier?
Ik kende het ziekenhuis al een beetje van de opleiding. Het Diakonessenhuis is een groot opleidingsziekenhuis en een stadsziekenhuis; het opleiden van zorgverleners vind ik erg leuk en in een stadziekenhuis kom je veel verschillende type mensen tegen. Dat maakt het werk interessant.
Ook vindt mijn ziekenhuis het belangrijk dat de patiënten het goed hebben en zijn ze bereid een stapje extra te zetten voor fijne zorg. Een voorbeeld hiervan is de moeder geassisteerde keizersnede (MAC) die ik heb ontwikkeld. Dat is geen veiligere, goedkopere of betere keizersnede, maar het is wel een hele fijne ervaring voor de ouders. En het Diakonessenhuis denkt dan: ‘Als dit fijner is voor de patiënten gaan we dat doen’.
Dus die ruimte voel ik altijd heel erg. Ook met het schrijven van mijn boek, het bedenken van een workshop voor geboortefotografen of het opleiden van klinisch doula’s. Het kan allemaal, er is heel veel ruimte. Dat vind ik belangrijk in mijn werk en vond ik hier.
Ik denk dat verloskunde het grootste deel van mijn werk is
Als gynaecoloog begeleid je vrouwen, zwangeren en bevallingen. Hoe ziet het werk van een gynaecoloog eruit?
Alle gynaecologen in mijn ziekenhuis zijn allround. We weten van elk onderdeel van het vak een beetje, zoals fertiliteit, benigne gynaecologie (onder andere overgangsklachten en menstruatieproblematiek), verloskunde en oncologie.
Wel hebben we allemaal een subspecialisatie. Bij mij is dat verloskunde. Ik begeleid veel zwangeren en ik doe veel keizersnedes. Ik denk dat verloskunde wel het grootse deel (80%) van mijn werk is. De andere 20% zie ik bijvoorbeeld vrouwen met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, miskramen of menstruatieproblematiek.
Hoe ziet een gemiddelde werkdag er voor jou uit?
Ik begin meestal de dag met een geplande keizersnede. We hebben veel mensen uit het hele hele land die graag een MAC willen en er zijn nog niet heel veel ziekenhuizen die dit aanbieden, dus we krijgen best veel vraag hiernaar. Elke ochtend hebben we één a twee geplande keizersnedes. De hele dag kan ik daar dan vrolijk van zijn.
Daarna heb ik meestal spreekuur. Het grootste gedeelte zijn dan zwangeren controles en geavanceerde echo’s. Maar ook het bespreken van anticonceptie en vruchtbaarheid bijvoorbeeld.
Dit doe ik 3 a 4 dagen per week.
Daarnaast heb je zo’n 35 keer per jaar een 24-uurs dienst waarbij je ook slaapt in het ziekenhuis. Wat houdt dit precies in?
Ik ben dan 24 uur aanwezig bereikbaar. Dan begin ik nog steeds vaak de dag met een keizersnede, vaak een mAC.
De gehele dag ben ik bezig met het begeleiden van bevallingen, acute operaties en vragen van bijvoorbeeld huisartsen en verloskundigen. Druk, maar ook erg leuk en afwisselend werk. En vaak veel prachtige baby’s met gelukkige ouders.
Ook doe je eens per kwartaal een POL (Poli Op Lokatie). Hierbij voer je het spreekuur wat normaliter in het ziekenhuis plaatsvindt, in de verloskundigenpraktijk, samen met een verloskundige. Kan je hier iets meer over vertellen?
Wij werken veel samen met verloskundigen in de regio. Zij verwijzen vaak naar ons, en soms komt daar veel spoed en stress bij kijken en is het goed om elkaar goed te leren kennen, vertrouwen en helpen, zodat we goed voor de zwangeren kunnen zorgen.
Best veel zwangeren hebben een keer een gynaecoloog nodig tijdens hun zwangerschap of willen een keer een gynaecoloog zien. Die plannen we dan op een spreekuur in de verloskundigenpraktijk. Ze komen met wisselende vragen, bijvoorbeeld om de bevalling en pijnstilling te bespreken.
Het is een hele andere manier. Ik leer de praktijk heel goed kennen en ik leer ook over laag risico zwangeren en allerlei manieren om zwangeren te begeleiden die wij niet zien, omdat wij natuurlijk alleen maar hoog risico zwangeren begeleiden. Dus dat heel leerzaam. En zij leren ook weer van mij, door wat ik vertel over hoe het in het ziekenhuis gaat, wat zij weer kunnen delen met de zwangeren.
Het verlies van een kind is een van de meest erge dingen die je kan overkomen
Naast het mooie -en soms ook hectische- werk, is er helaas ook een keerzijde. Zo maak je ook verdrietige momenten mee, zoals zwangerschappen die eindigen in een miskraam, stilgeboortes en baby’s met een aangeboren afwijking. Hoe ga je hiermee om?
Het is heel moeilijk als mensen veel verdriet hebben, een reanimatie niet lukt, maar ook als het allemaal maar net goed gaat of dat je moet vertellen dat het kindje een aandoening heeft waarbij het kindje komt te overlijden na de geboorte. Dat is heel verdrietig.
Het verlies van een kind is een van de meest erge dingen die je kan overkomen. Mensen verwachten de mooiste ervaring van hun leven, maar krijgen de ergste ervaring van hun leven. Je gaat van het ene uiterste naar het andere uiterste. Dat is heel intens voor de ouders en iedereen gaat daar anders mee om. Het is niet leuk om mensen te zien die helemaal gebroken zijn, omdat ze hun kind gaan verliezen.
Als dokter ben je wel opgeleid om ze te helpen. Ik hoef niet alleen te zeggen: ‘Wat verschrikkelijk’, maar wij hebben kennis en middelen om hen te kunnen helpen, waardoor je een actieve rol hebt in de rouw en het verdriet. Het moeilijkste is om het te zien en niks te kunnen doen, wat veel familie en vrienden ervaren. Je zou wel iets willen doen, maar je kan niet echt wat doen, maar als dokter wel. Daarom heb ik dit vak ook gekozen, je kunt echt zorgen.
Thuis heb ik een gezin dat mijn werk goed begrijpt en het altijd voor me opneemt, ook al ik denk dat het niet terecht is en zeggen: “Je hebt het goed gedaan”, dus dat is heel fijn.
Daarnaast sport ik heel veel, met name triatlons. Ik train ongeveer één tot twee uur per dag, waardoor ik fit blijf en de stress goed te lijf kan en alles van me af kan laten vallen.
Ook hebben we binnen het ziekenhuis ook collega’s waarmee je kan praten. Als er echt heftige dingen gebeuren, hebben we ‘debriefings’. Bijvoorbeeld na een reanimatie. Op een gegeven moment stopt de reanimatie, gaan de ouders en het kind weg en blijf je als team achter. Dan nemen we de tijd om dit met elkaar te bespreken, gelijk erna. Zo proberen we elkaar te ondersteunen.
De eerste eerste moeder bij wie ik een MAC uitvoerde kwam zelf met dit idee
Je hebt in je carrière veel gezien en meegemaakt. Een mooi voorbeeld hiervan is dat je als eerste gynaecoloog in Nederland een ‘moeder geassisteerde keizersnede’ (MAC) uitvoerde. Wat is het verschil tussen een normale keizersnede en een MAC?
Bij een MAC kan de moeder helpen bij de geboorte van de baby. Ze tilt de baby uit de buik. Dat doe je zodat de ouders, maar vooral de moeder, dichter bij de baby is. Ze kan hem als eerste aanraken en gelijk op de borst leggen. Voor veel ouders is dat een heel fijne en mooie ervaring, voornamelijk voor ouders met een eerder trauma.
De eerste moeder bij wie ik een MAC uitvoerde kwam zelf met dit idee. Ik had er toen nog nauwelijks van gehoord. Ze kon heel goed uitleggen waarom ze dit graag wilde en daardoor heb ik het uitgezocht en ontwikkeld met mijn operatieteam. De eerste MAC was een succes en inmiddels hebben we er nu meer dan 200 gedaan.
Ongeveer 10-20% van de bevallingen is middels een keizersnede en voor een deel van hen is een MAC echt een meerwaarde, dat merk ik ook in de nagesprekken. Sommige moeders sturen me nu nog foto van hun kind. Heel mooi dat je dan zo’n impact hebt.
Ik kan me voorstellen dat het iets heel bijzonders is voor moeder. Zijn er bepaalde voorwaarden om een MAC uit te kunnen voeren?
Een MAC doen we eigenlijk alleen bij een geplande keizersnede en laag risico.
Als de moeder of het kind heel ziek is, kunnen we vaak geen MAC uitvoeren, omdat het langer duurt. Een baby komt er heel langzaam uit en een moeder moet zich ook goed genoeg voelen om de baby eruit te tillen.
Soms plannen we een MAC en krijgt de vrouw weeën en moet het kind middels een keizersnede gehaald worden. Als een moeder zich dan goed voelt en niet te veel pijn heeft en toevallig het juiste team er is, voeren we weleens een SMAC uit (spoed moeder geassisteerde keizersnede). Maar in de meeste gevallen lukt dit niet.
Hoeveel extra tijd kost een MAC ten opzichte van een normale keizersnede?
Vaak drie minuten aankleedtijd en vier minuten extra operatietijd. Dus ongeveer zeven minuten in totaal.
Een hele keizersnede duurt 45-60 minuten, dus het is helemaal niet heel veel meer tijd, terwijl je ouders een hele fijne ervaring geeft.
Ik heb echt geleerd hoe mooi, intens en intiem een thuisbevalling kan zijn
Zelf ben je vader van twee dochters. Hoe heb je deze zwangerschappen en bevallingen beleefd?
Ik was toen in opleiding tot gynaecoloog. Het was heel bijzonder, omdat het natuurlijk je eigen dochters zijn, maar ook omdat de bevallingen beide thuis plaatsvonden. Dat heeft me wel gevormd als gynaecoloog. Ik had nog nooit een thuisbevalling gezien. Ik heb echt geleerd hoe mooi, intens en intiem een thuisbevalling kan zijn. Hoe bijzonder dat is, maar ook hoe kwetsbaar. Maar ik heb ook gezien met wat voor professionals, de eerstelijns verloskundigen, wij samenwerken.
Wat zou je andere zorgverleners in spe mee willen geven?
Dat zijn eigenlijk twee dingen. Als eerste dat je vooral heel erg goed moet luisteren naar patiënten, in mijn geval zwangeren. En dat als er een vraag of angst is, zorg dan dat je weet waarom. Luister goed.
Binnen onze beroepsgroep hebben we veel te maken met vrouwen dit iets wel of juist niet willen. Vraag je af waarom ze een andere weg kiezen dan wat je adviseert. Dat zou ik zorgverleners willen meegeven. Ik denk dat er heel veel zorgverleners zijn die dat heel goed doen en we dat moeten blijven doen, maar dat het wel beter kan.
Daarnaast denk ik dat je als dokter best benaderbaar mag zijn. Ik geloof niet zo in de dokter die het allemaal weet en op afstand staat. Ik denk dat als je verwacht dat patiënten zich openstellen naar jou, dat je jezelf ook terug moet openstellen. Er hoort een zekere toegankelijkheid bij, door het informeel te houden, makkelijk bereikbaar te zijn, tijd te maken. Dat is hoe ik ‘dokter zijn’ invul.
Ik geef best veel mensen mijn e-mailadres en ik word echt niet overspoeld met berichten. Juist die bereikbaarheid en toegankelijkheid dat je kan mailen, is een fijn vangnet. Er is een grote groep die er helemaal geen gebruik van maakt, maar het idee dat je even contact op kan nemen als je echt bang met of ergens mee zit, is voor veel mensen een heel fijn gevoel.
Iedereen weet dat het artsenbestaan, met een hoge werkdruk en een privéleven, druk genoeg is. Sommige artsen hebben hier dan ook wellicht de tijd niet voor. Hoe kijk jij hiernaar?
Ik denk dat het juist heel veel tijd scheelt. De mensen die bang zijn of vragen hebben, komen toch wel bij je. Alleen dan via een poli afspraak, die weer wordt gemaakt door een doktersassistent, en daar komt soms weer een verwijzing voor. Dus iedereen is daar mee bezig. Nu kunnen ze mij direct bereiken, wel zo efficiënt.
Als je weet waar mensen bang voor zijn, als ze gemaild hebben, kan je je tijd bij de volgende afspraak ook effectiever gebruiken. Het is een betere voorbereiding van de zorg en ik ben dichterbij, waardoor ik ze beter begrijp. Daarnaast ontlast ik juist de hele logistiek er omheen.
Vragen via de mail kan ik beantwoorden als ik er de tijd voor heb. Op een moment als ik ruimte heb in mijn spreekuur, een vergadering eerder klaar is of thuis al iedereen zijn eigen ding aan het doen is. Je wordt flexibel en tijd efficiënt. Maar je moet het wel zien en proberen.
Afgelopen maand is je boek ‘Door de ogen van een gynaecoloog’ uit gekomen. Wat kunnen lezers verwachten?
Het is een boek met 35 verhalen, van met name mijn werk. Wat ik mee maak, mijn kijk op de zorg, de mooie, maar ook de verdrietige verhalen. Hoe sterk moeders kunnen zijn, hoe oneerlijk het soms kan zijn, maar ook hoe ik de toekomst van de zorg zie – dat ik geloof dat we het samen moeten doen. Niet alleen met andere dokters, maar ook met geboortefotografen, doula’s, zwangeren en partners. Je kijkt echt met mij mee.
Het boek van Koen, ‘Door de ogen van een gynaecoloog’, kan je hier bestellen!
