Audrey werkt als operatieassistent in het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) en het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ). Welke opleiding heeft ze hiervoor moeten doen? En wat doet een operatieassistent eigenlijk?
Welke opleiding heb je gedaan om operatieassistent te worden?
Ik heb drie jaar HAVO gedaan en ben met mijn overgangsbewijs van 3 naar 4 HAVO naar het MBO niveau 3 gegaan om daar voor doktersassistent te gaan studeren. Deze opleiding duurde drie jaar en hierna heb ik nog een half jaar in een huisartsenpraktijk gewerkt tijdens het solliciteren voor de opleiding tot operatieassistent. Ik heb in meerdere ziekenhuizen gesolliciteerd voor de opleiding tot operatieassistent en wilde heel graag de inservice opleiding volgen, niet de opleiding in combinatie met HBO-V. Ik ben uiteindelijk in het UMC Utrecht aangenomen voor de 3-jarige in-service opleiding tot operatieassistent en ben in maart 2018 gestart. In maart 2021 heb ik de opleiding met succes afgerond.
Je bent vooral bezig met het nadenken over de volgende stappen van de ingreep en wat je voor plan B hebt bij bepaalde complicaties die kunnen optreden
Ik denk dat er veel mensen zijn, die liever niet bij operaties aanwezig zijn en niet alles willen zien, maar jij wilde dit juist. Wat trekt jou zo aan dit vakgebied?
Ik vind het menselijk lichaam heel bijzonder. Ik heb bijvoorbeeld nooit geweten dat je van een gezonde lever tot driekwart kunt weghalen en dat hij dan weer terug kan groeien tot zijn oude formaat. Of dat er ook wakkere hersenoperaties bij bepaalde gevallen van hersentumoren worden uitgevoerd. Je kunt dan precies zien tijdens de ingreep welke delen van de hersenen invloed hebben op bijvoorbeeld spraak, geheugen, motoriek, enzovoort. En zo zijn er nog een hele hoop dingen die me heel erg fascineren. Tijdens de ingreep ben ik dan ook totaal niet bezig met hoe bloederig iets is. Je bent vooral bezig met het nadenken over de volgende stappen van de ingreep en wat je voor plan B hebt bij bepaalde complicaties die kunnen optreden. Hier moet je snel op kunnen anticiperen. Een grote bloeding kan dus ook een complicatie zijn, maar hier hebben wij bijvoorbeeld instrumenten, hechtingen en hemostatische middelen voor achter de hand om het bloeden te stelpen.
Wat doe je precies als operatieassistent?
Tijdens de operatie assisteer en instrumenteer je, of loop je om. Deze rolverdeling verschilt per operatie en stem je met de andere operatieassistenten vooraf af. Dit betekent dat je als operatieassistent onder andere verantwoordelijk bent voor de voorbereiding van de operaties binnen en buiten de operatiekamer, maar ook het verloop en de afronding van de operaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verzorgen van de weefsels voor de pathologie, de registratie, alle overgebleven afval en gebruikte sets volgens protocol wegbrengen, schoonmaak van de apparatuur, snoeren enzovoort. En zo zijn er nog heel veel dingen die je als operatieassistent verzorgd. Ook mag je als operatieassistent, onder verantwoordelijkheid van een snijdend specialist, medisch ondersteunende werkzaamheden verrichten tijdens een operatie. Zoals bijvoorbeeld het plaatsen van hechtingen. Wel is het belangrijk hierbij goed aan te geven of je je ook bekwaam genoeg voelt om deze handelingen uit te voeren. Als jij nog niet of amper hebt gehecht dan geef je dit aan, zodat je hier nog extra begeleiding bij kunt of toezicht bij kan krijgen.
Die onverwachtse momenten maken het juist spannend en uitdagend
Hoe ziet een gemiddelde dag er voor jou uit?
Hmm lastig. Ik kan niet echt een gemiddelde dag omschrijven, omdat echt iedere dag zo anders is. Het is heel erg afhankelijk van waar je bent ingepland, met wie je bent ingepland en welke operaties er op het programma staan. Zelfs op een electief programma is niks gemiddeld/standaard. Er kan altijd iets veranderen aan het plan van de ingreep, er kunnen onverwacht patiënten van het programma afvallen en andere voor in de plaats komen, er kunnen spoedpatiënten tussendoor in het programma worden gedaan, noem maar op. De ene dag is het misschien heel druk en de andere relatief rustig. De ene dag is het misschien heel druk en rommelig en de ander dag relatief rustig. En de volgende keer sta je op het spoed programma en is er geen spoed. Je weet dus eigenlijk nooit precies wat je kan verwachten als je je OK kleding aan het aantrekken bent, voordat je dienst gaat beginnen. Wij zijn opgeleid om goed te kunnen anticiperen en dat heb je ook zeker nodig in dit vak. Maar eigenlijk is dat ook wat het zo leuk maakt. Ik zou niet iedere dag willen weten wat er gaat gebeuren en altijd hetzelfde willen doen. Die onverwachtse momenten maken het juist spannend en uitdagend.
Je werkt in zowel het UMC Utrecht als het WKZ. Heb je hier zelf voor gekozen of is dit standaard?
Ik heb zelf na mijn opleiding gekozen om te gaan rouleren met het UMCU en het WKZ. Dit is dus niet standaard zo. In het UMCU zit ik bij “team geel”. Dit houdt in dat ik tijdens mijn dagdiensten bij de KNO-, kaak-, en neurochirurgie werk. Verder kom je in je andere diensten natuurlijk alle specialismen tegen. In het WKZ mag ik voor alle specialismen tijdens mijn diensten worden ingepland.
En heb je dan een favoriet om te werken, het UMCU of het WKZ?
Ik heb geen favoriet. Ik heb juist gekozen voor deze combi, omdat het me allebei zo aantrekt. In het WKZ werk je op een hele andere manier dan in het UMCU. De anesthesie heeft in het WKZ ook vaker hulp nodig bij het in slaap maken van de kleine kindjes. Dit is voor hen, en de ouder/begeleider die erbij is, natuurlijk heel spannend. Ook opereren wij veel kindjes van het PMC (Prinses Maxima Centrum). Zij zijn vaak al heel erg ziek en dan kan een risicovol moment zoals een inleiding of operatie nog sneller fout gaan. Je bent dan extra alert en moet sneller kunnen reageren/anticiperen dan bij een volwassene. Ook vind ik de obstetrie heel erg leuk om erbij te doen. Het is toch altijd een mooi moment om een nieuw leven op de wereld te brengen! Daarentegen maak je in het WKZ ook heel moeilijke dingen mee. Het is soms toch aangrijpender als je iets naars meemaakt bij een kindje dan bij iemand die volwassenen/ouder is.Je weet dan vaak dat deze oudere persoon al een lang leven achter zich heeft. Terwijl een klein baby’tje of kindje pas net begint aan zijn/haar leven. Dat kan soms best zwaar zijn, vooral omdat wij ook veel kinderen met kanker opereren die al heel veel nare dingen in hun korte leven hebben meegemaakt. In het UMCU heb je ook een wat andere sfeer. Het is meestal iets relaxter. De inleidingen zijn daar bijvoorbeeld niet zo spannend als in het WKZ, tenzij dit van te voren bekend is vanwege de medische achtergrond van de patiënt. Wel doe je daar weer hele andere soorten ingrepen. Grote ingrepen. Grote buik operaties, bypass chirurgie, grote mutli-trauma’s of wakkere chirurgie in de hersenen bijvoorbeeld!
En welk specialisme of welke soort operaties vind je het leukst om bij te werken?
Welke operaties ik het leukst vind, is dus ook iets waar ik niet echt antwoord op kan geven. De leukste operaties zijn wanneer je met een leuk en gezellig team staat en iedereen goed op elkaar is ingespeeld! En ik vind het belangrijk dat ik ook uitdaging vind in mijn werkdag. Als het allemaal “standaard” of “hetzelfde” is, dan word je ook niet echt gemotiveerd.
Zou jij je nog willen specialiseren in een bepaald soort operatie?
Uiteindelijk wil ik dat wel, maar voorlopig hoeft dat nog even niet voor mij.
Ik vind de ‘wakkere’ neurochirurgie heel erg speciaal en indrukwekkend
Wat is de operatie die (tot nu toe) het meeste indruk hebt gemaakt?
Ik vind de ‘wakkere’ neurochirurgie heel erg speciaal en indrukwekkend. Deze procedure wordt soms bij epilepsie en bij hersentumoren uitgevoerd wanneer deze zich in de dominante hersenkwab bevinden. Ze kunnen dan door middel van alle vooronderzoeken en alle testen die wakker tijdens de ingreep worden uitgevoerd zoveel mogelijk weefsel verwijderen met een zo min mogelijk risico op neurologische uitval, zoals spraak- of taalstoornissen.
Sommige operaties kunnen uren duren. Hoe lang duurt een gemiddelde operatie?
Hier kan ik geen tijd aan vastplakken. Het is zo verschillend. Je kan heel veel korte operaties doen van een kwartier tot een half uur. Maar je hebt ook hele grote ingrepen die de hele dag duren. Neurochirurgische tumoren kunnen op makkelijke plekken zitten en dan kan de ingreep ongeveer anderhalf uur duren, maar het kan ook op een lastige plek zitten of een moeilijke tumor variant zijn die niet makkelijk weg te halen is. Dan loopt de operatieduur vanzelf ook flink op. Dit kunnen ze vaak wel enigszins inschatten van tevoren. Ditzelfde geldt bijvoorbeeld bij de spine chirurgie. Als er een scoliose correctie wordt gedaan kan dit een kleine of hele grote/complexe correctie zijn. De tijd verschilt dus per ingreep en per patiënt enorm.
Bij wat voor operaties heb je allemaal gestaan?
Tijdens mijn opleiding heb ik bij alle specialismes minstens 1 stage periode gelopen (vaak ook 2 keer). Ik heb ook stage gelopen in het CMH (centraal militair hospitaal) en in het WKZ. Eigenlijk heb ik dus zoveel operaties gezien/gedaan, dat het teveel is om dit te onthouden en op te noemen. Het gaat echt van hele kleine huidbiopten tot hele grote trauma’s of transplantaties.
En wat voor operatie zou je nog een keer willen zien?
Ik heb nog nooit bij een gehele harttransplantatie gestaan. Dit is iets wat ik graag nog wel eens zou willen zien. Dit moet je natuurlijk maar net toevallig treffen in je dienst.
Ongeacht dat we er alles aan doen om bijvoorbeeld een bloeding te stoppen of een patiënt te stabiliseren kan het alsnog een fatale afloop hebben
Een operatie is natuurlijk altijd een risico. Zo kan er een (levensgevaarlijke) bloeding ontstaan of iets misgaan. Heb jij wel eens zoiets mee gemaakt?
Ja, ook ik heb dit vaker meegemaakt. Gelukkig zijn we hier met het hele team in getraind en weten we precies wat we dan moeten doen. Ongeacht dat we er alles aan doen om bijvoorbeeld een bloeding te stoppen of een patiënt te stabiliseren kan het alsnog een fatale afloop hebben. Dit kan soms wel lastig zijn om mee om te gaan. Maar hier krijgen we ook goede begeleiding in door middel van een peersupport team.
