Heleen Lameijer is spoedeisende hulp (SEH) arts, wetenschapper initiatiefnemer van platform ‘Make Science Work’ en een reanimatiecursus, en auteur van twee boeken. Ze vertelt onder meer waarom ze de keuze heeft gemaakt voor de acute zorg, hoe haar weg naar SEH-arts eruit zag en hoe ze omgaat met heftige situaties.
Je bent spoedeisende hulp (SEH) arts. Waarom heb je voor de acute zorg gekozen?
Initieel dacht ik dat ik cardioloog wilde worden; ik vind dat ook nog steeds een mooi vak. Ik werkte tijdens mijn coschappen als ergometrist in een privé kliniek voor cardiologie, wat me heel veel leerde én plezier opleverde. Mijn semi-arts stage en eerste baan was ook op de cardiologie. Toen ik daar een cursus moest volgen voor spoedeisende aandoeningen (deze was verplicht om diensten te mogen draaien) kwam ik in aanraking met zowel de acute geneeskunde buiten de cardiologie alsook een SEH arts. Zij was ontzettend inspirerend, en de cursus ook! Dit heeft ervoor gezorgd dat ik uiteindelijk deze richting op wilde. Ik vroeg meer diensten voor de cardiologie aan op de spoedeisende hulp, en merkte dat ik in de cardiologie de breedte miste. Ik hield van de spoedeisende cardiologie, maar andere delen van dit vak pasten minder goed bij mij. Mijn hart was verkocht aan de spoedeisende hulp.
Hoe zag jouw weg naar SEH-arts eruit?
– 7 jaar geneeskunde studeren (ik heb een aantal blokken overgedaan, omdat ik ze toen niet had gehaald)
– 1 jaar basisarts op de cardiologie
– 4 jaar specialiseren tot SEH-arts, parttime; 4 dagen werken, 1 dag promoveren in mijn vrije tijd. Dit heb ik in totaal 6 jaar gedaan
– 5 jaar werken als SEH-arts
Toen ik solliciteerde, waren er zo’n 40 sollicitanten voor 2 plekken. Ik had niet het beste CV, wel het gezelligste gesprek. Iets wat ik mensen altijd wil meegeven: natuurlijk is CV building belangrijk, maar maak je niet gek. Het is minstens zo belangrijk, of eigenlijk belangrijker, om een leuke collega te zijn en met elkaar te kunnen lachen. Ook in een sollicitatiegesprek. Inmiddels is de sollicitatieprocedure wat anders geregeld, al is de opleiding nog net zo populair.
Je moet veerkrachtig zijn, goed kunnen samenwerken en humor hebben
Welke kernkwaliteiten moet een SEH-arts bezitten?
Je moet veerkrachtig zijn, goed kunnen samenwerken en humor hebben. En oja, koffie drinken.
Heb je tips voor geneeskunde studenten die SEH arts willen worden?
Staar je niet te blind, maar doe ook ervaring op binnen andere vakgebieden. Weten hoe andere collega’s werken en denken is een goede basis voor samenwerking, wat je later kunt inzetten op de SEH.
Hoe zelfverzekerd ik me voelde aan het eind van de studie, hoe onzeker was ik weer in de eerste weken waarin ik écht werkte en dus ook écht verantwoordelijkheid had
Hoe vond je het als co-assistent, basisarts en eenmaal SEH-arts om je eerste dienst op de SEH te draaien?
Als coassistent ben ik nooit op de SEH geweest! Als basisarts zat ik er pas toen ik die cursus (zie eerste vraag) had gehad, dus toen voelde ik me wel zeker. Al waren überhaupt de eerste dagen als klare dokter gewoon spannend. Hoe zelfverzekerd ik me voelde aan het eind van de studie, hoe onzeker was ik weer in de eerste weken waarin ik écht werkte en dus ook écht verantwoordelijkheid had. Dit komt ook elke keer weer terug wanneer je een stap maakt in je carrière. Ook toen ik net klaar was als SEH-arts was die onzekerheid er weer even: logisch, omdat je een nieuwe verantwoordelijkheid draagt. En dit gaat met de tijd ook altijd beter.
Wat maakt het werk uitdagend voor jou?
Dat het elke dag anders is, en dat ik mensen tegenkom op misschien wel de slechtste dag van hun leven en juist dan iets voor ze mag betekenen. Dat is een hele eer.
Als ik aan de SEH denk, denk ik gelijk aan bijvoorbeeld een hartinfarct of grote trauma’s. Wat voor trauma’s en ziektebeelden zie je op de SEH?
Je ziet van alles. Alles wat acuut is, dus het is wat moeilijk hier antwoord op te geven. Van ongeval tot hartinfarct, van gebroken pols tot vergiftiging, van reanimatie tot ingeslikte batterij. Maar dat maakt het ook zo leuk. Wat mensen nog wel eens denken, is dat de SEH een soort EHBO post is, dus dat je er ook met je splinter naartoe kan. Dat is absoluut niet zo: op de SEH zien we spoedeisende geneeskunde, dus echt zaken die ernstig zijn of ernstig kunnen verlopen. En ja, we zien ook mensen die een gekneusde enkel blijken te hebben. Die komen alleen niet vanwege die kneuzing (wat geen echte SEH geneeskunde is), maar ter uitsluiting van een breuk.
Kennis is macht, juist in een acute situatie
Op de SEH krijg je te maken met levensbedreigende situaties waar je adequaat moet handelen. Hoe bewaar je de rust in deze acute situaties?
Door te trainen. Kennis is macht, juist in een acute situatie. Maar vooral ook kennis die je hebt op je ruggenmerg. Veel scholing, veel training, veel oefenen. En je moet ook een beetje houden van de spanning. Met een gespannen boog kun je verder schieten, maar niet als je niet weet hoe je moet schieten of als je het schieten zelf te spannend vindt. Ik functioneer goed op een beetje spanning, en de spanning wordt me niet te veel doordat ik weet wat ik kan én waar ik hulp kan krijgen.
Hoe zorg je dat je medische kennis accuraat blijft?
Sowieso door veel cursussen en trainingen, daarnaast luister ik een medische podcast met onder andere de nieuwste literatuur (emrap podcast). Ook hebben we bij ons de opleiding tot SEH arts, waar artsen in opleiding zijn tot SEH arts. Dit houdt ook mij scherp: je moet mensen dingen kunnen blijven leren en krijgt soms pittige vragen én een spiegel voorgehouden.
De SEH-arts is pas sinds kort toegekend als medisch specialist. Hoe zit dat precies?
Het is nog een jong specialisme en was er dus heel lang nog niet in Nederland. Het heeft zich dus echt moeten ontwikkelen als vak en is vervolgens een profiel specialisme geworden (SEH-arts KNMG, zo zijn er meer profielspecialismen – waar KNMG achter staat) en nu was de tijd rijp om een ‘echt’ medisch specialisme te worden, net als in het buitenland.
Heb je nog de ambitie om nog eens op een andere afdeling in het ziekenhuis te werken? Of zie je jezelf altijd op de SEH werken?
Haha nee, als je eenmaal hebt gekozen voor een bepaald specialisme is dat vaak je eindstation. Ik heb niet voor niets gekozen voor de SEH en daar al mijn tijd en aandacht in zitten. Bovendien is het een vak dat zich blijft ontwikkelen: de SEH is nooit saai. Ik kan hier mijn ei wel in kwijt!
Een onderdeel van mijn baan als SEH-arts is het doen van wetenschappelijk onderzoek
Naast arts ben je ook wetenschapper. Hoe zag deze weg eruit? En waar hou je je (nu) mee bezig?
Een onderdeel van mijn baan als SEH-arts is het doen van wetenschappelijk onderzoek. Ik heb dit altijd parttime gedaan naast mijn artsenbaan, één dag in de week. Initieel zelfs onbetaald, omdat er toen gewoonweg geen financiering te krijgen was voor het onderwerp dat me interesseerde. Ik heb 6 jaar lang (parttime, dit is een aparte weg, want meestal is het 4 jaar fulltime) promotieonderzoek gedaan
Dit onbetaalde bikkelen heeft me wel wat opgeleverd: een bak kennis en een proefschrift (boek over al je onderzoek) en een promotie (waardoor ik mijn titel PhD, of in het Nederlands dr., in plaats van de titel drs. die ik al had, ontving). Dit is ook waarom ik mij naast dokter ook doctor mag noemen.
Die promotie heeft weer de deuren geopend naar mijn huidige functie van coördinator van al het wetenschappelijk onderzoek binnen onze vakgroep van SEH-artsen. Nu gelukkig wel betaald. Dat betekent in de praktijk dat ik diverse onderzoeksprojecten bedenk, coördineer en de verschillende artsen die werken aan die onderzoeken superviseer. Ook schrijven we wetenschappelijke artikelen die worden gepubliceerd in medische tijdschriften, zodat artsen buiten ons ziekenhuis ook wat hebben aan ons onderzoek.
Alles heeft voor mij namelijk te maken met geneeskunde, en de manier waarop ik dit vorm wil geven
Alsof het werk als arts en wetenschapper niet al genoeg is, ben je daarnaast ook Make Science Work begonnen. Daarnaast ben je auteur van twee boeken. Waarom ben je dit platform begonnen? En wat wil je bereiken met Make Science Work?
Ik kan mijn ‘functies’ opdelen in arts, wetenschapper, opleider van artsen, en eigenaar van makesciencework.nl en reanimatiecursus.com. Maar voor mij is dat eigenlijk allemaal onderdeel van één groter geheel. Eén ding. En alles vult elkaar aan terwijl het overlapt.
Alles heeft voor mij namelijk te maken met geneeskunde, en de manier waarop ik dit vorm wil geven. Waarop ik mijn vak wil uitoefenen. Hoe ik in mijn vak wil zíjn. Alles heeft te maken met autonomie.
Autonomie van mezelf als arts, als zelfstandig wetenschapper. Autonomie van mijzelf als vrouw en in vrouwelijk leiderschap. Autonomie van mijzelf als persoon. Autonomie is voor mij heel belangrijk en iets wat ik graag wil delen. Dát doe ik waar ik kan met mijn bedrijven. Autonomie van jou!
Want het beschikbaar maken van medische kennis, zowel aan de patiënt, aan de medicus die mijn onderzoeken leest, aan mijzelf wanneer ik onderzoeksresultaten zie, aan de artsen die ik opleid, en aan jou voor jouw dagelijkse leven leidt tot meer autonomie. En autonomie en controle leidt tot toename van ervaren gezondheid en geluk. Zowel voor mijzelf als voor de ander. Making medical science work for YOU!
Daarnaast heb ik inderdaad een medische lesboek geschreven: ‘Probleem georiënteerd denken in de spoedeisende geneeskunde‘, om zorgverleners te onderwijzen in ons mooie vak, als ook een gewoon boek: ‘Op de spoedeisende hulp‘, om de mooie dingen die ik meemaak en de menselijkheid in de zorg wat meer te laten zien.
Ik denk dat samenwerken het mooiste is van mijn vak
Je werkt met allerlei disciplines en functies samen. Ambulance personeel, verpleegkundigen, noem maar op. Hoe vind je dat?
Te gek, ik denk dat samenwerken het mooiste is van mijn vak.
Hoe vind jij de (spoed)zorg in Nederland?
Dat is nogal een brede vraag, haha. Ik voel me erin thuis, en tegelijkertijd is er nog veel te verbeteren en te ontwikkelen. Centralisatie bijvoorbeeld, is denk ik niet altijd een goed idee. Ook de druk op de zorg is groot, met SEH’s die soms moeten sluiten en personeelsgebrek. Maar tegelijkertijd is heel veel ook goed geregeld, en kan het vele malen slechter.
Het emotionele gesprek wat ik daarna met hen heb gehad zal ik nooit vergeten..
Welke casus is je het meest bijgebleven?
Een paar jaar geleden was ik als arts teamleider bij een reanimatie van een jonge man. Hij was neergevallen in de kroeg. De kroeg was stampvol. Toch was er niemand die kon reanimeren. Ook zijn vrienden niet.. Toen de ambulance arriveerde, had hij al meer dan 5 minuten geen hartslag meer. En dat terwijl juist die minuten cruciaal kunnen zijn om een reanimatie te kunnen overleven.
Lang verhaal kort: uiteindelijk is deze man ondanks al onze inspanningen op de Spoedeisende Hulp overleden, in het bijzijn van zijn vrienden. Dezelfde vrienden die met de handen in het haar hadden gestaan toen hij neerviel in de kroeg, net als al die andere kroeggangers. Het emotionele gesprek dat ik daarna met hen heb gehad zal ik nooit vergeten.. Maar het heeft vervolgens wel iets belangrijks opgeleverd: Ik creëerde een volledig online te volgen reanimatiecursus, die je gemakkelijk kunt volgen via je computer of telefoon. Er is zelfs een app! Bovendien investeerde ik in makkelijk te begrijpen lessen waarbij het leren niet alleen nuttig, maar ook vooral leuk is.
Met deze cursus wil ik niet alleen innoveren, maar ook wil ik mensen de tools geven om zelfverzekerd hulp te kunnen gaan verlenen wanneer dit nodig is. Zodat de volgende jonge patiënt die een hartstilstand krijgt in de kroeg het wel overleeft.
Hoe ga je om met patiënten met een psychische aandoening die bijvoorbeeld door zelfbeschadiging of door een suïcide poging op de SEH belanden?
Eigenlijk zoals met alle andere patiënten: met respect. Een suïcide poging doe je niet voor niks, dan heb je het gewoon echt heel erg zwaar. Dat betekent dat je naast medische hulp ook psychische hulp nodig hebt. De medische hulp kan ik geven, evenals een luisterend oor, maar de psychische hulp ben ik niet voldoende in getraind. We werken daarom altijd samen met de crisisdienst van de psychiatrie.
Hoe zorg je dat je de heftige situaties niet meeneemt naar huis?
Ook dat is deels gewenning en training. Veel meemaken, en veel praten met collega’s. Het helpt wanneer je een open boek bent en makkelijk van je af praat.
TIP: Heleen schreef hier een mooie blog over op haar eigen site. Je kan hem hier lezen!
Sinds kort ben je moeder van dochtertje Maud. Maakt de medische kennis en ervaring die je hebt je juist zelfverzekerder of misschien (ook) juist bang?
Eigenlijk heeft dit er weinig invloed op, maar dat is misschien ook omdat het met Maud heel goed gaat. Ik hoef me wat dat betreft nu weinig zorgen te maken. Bovendien weet ik natuurlijk ook niet of het anders zou zijn wanneer ik de kennis, die ik nou eenmaal heb, niet had. Het is in ieder geval niet zo dat ik continu denk dat ze bepaalde aandoeningen heeft of bang ben dat ze stikt bijvoorbeeld.
Hoe ga je het moederschap combineren met je carrière?
Ik blijf gewoon mijn werk doen zoals hiervoor. In Duitsland, waar mijn vriend werkt, kan je 2 jaar (!) verlof opnemen. Hij blijft daarom de eerste 6 maanden thuis om met mij te kunnen wennen als nieuwe vader en moeder, waarna hij minder zal blijven werken, zodat ik mijn carrière kan voortzetten zonder zorgen om thuis. Zo houden we gelijke kansen in onze carrière zonder dat we onszelf burned-out werken. Ook zorgen we voor voldoende opvang, onder andere door een oppas aan huis.
Heleen is, zoals je hierboven kan lezen, auteur van twee boeken. Ben je benieuwd en/of wil je ze bestellen? Dat kan door te klikken op de titels hier beneden!
1: Op de spoedeisende hulp
2: Probleemgeoriënteerd denken in de spoedeisende geneeskunde
